Otizm spektrum bozukluğunun (OSB) prevalansı giderek artmaktadır. Prevalans ortalama %1 olarak ifade edilse de 1/59 olarak bildiren çalışmalar da vardır. Nörogelişimsel bir bozukluk olan OSB tanısı yaşam boyu korunma eğilimindedir. Dolayısı ile çocuklukta başlayan/tespit edilen sorunlar şiddet ve nitelik olarak bir takım değişiklikler gösterse de çoğu bireyde yaşam boyu devam eder. Artan prevalans da göz önünde bulundurulduğunda, erişkinlere sağlık hizmeti sunan profesyoneller de bu hasta grubu ile sıkça karşılaşmaya başlamışlardır.
Otizmde ruhsal ve bedensel bozukluklar genel popülasyondan daha sık görülür. Otizmli bireyler gerek ruh sağlığı hizmetlerine gerekse medikal hizmetlere daha çok ihtiyaç duymakta ve başvurmaktadırlar. Yapılan araştırmalarda, profesyonellerin otizm alanında bilgi, beceri ve genel yetkinlik açsısından kendilerini yetersiz hissettikleri ve otizmlilere en uygun bakımı sunmakla ilgili bir takım endişeleri olduğu bildirilmiştir. Otizmli bireyler ve aileleri de sağlık hizmetlerine erişimde bazı engellerle karşılaştıklarını ve ihtiyaçlarının karşılanmadığını ifade etmişlerdir. Diğer yeti-kaybı/engelli olan gruplara kıyasla daha fazla ve OSB’ye özgü bir takım zorlanmalar tecrübe ettikleri ortaya konulmuştur. Örneğin anksiyete, korku, bilgiyi yeterince hızlı işlemede zorluklar, duyusal sorunlar ve profesyonellerle iletişim sorunları gibi OSB ile ilişkili durumlar bu zorlanmalardan bazılarıdır.
Sağlık hizmetlerinin her seviyesinde çalışan profesyonellerin OSB ‘li bireylerin ihtiyaçlarının farkında olması ve bu konuda donanımlarının artırılması hasta deneyimini ve prognozunu olumlu yönde etkileyecektir.
Biz de bu projede sağlık alanında eğitim alan öğrencilerin ve çalışan profesyonellerin otizmli bireylerin ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabilmeleri için bilgi ve becerilerini geliştirmeyi ve sağlık hizmetlerini kullanımda profesyonellerle ilgili bariyerlerin giderilmesine katkıda bulunularak, otizmli bireylerin beden/ruh sağlığına ve dolayısı ile yaşam kalitesine katkıda bulunmayı hedefledik. Bu maksatla Hayat Sağlık ve Sosyal Hizmetler Vakfı (HSV) ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliğinde “Sağlık Hizmetleri Kullanıcısı Olarak Otizmli Erişkinler: Ne Kadar Farkındayız?” başlıklı bir sosyal sorumluluk projesi protokolü imzaladık.
Projenin birinci ayağında Hayat Sağlık ve Sosyal Hizmetler Vakfı’nın sosyal medya hesabı aracılığı ile sağlık alanında eğitim alan öğrencilere, ikinci ayağında ise sağlık hizmeti sunan profesyonellere seminer duyurusu yapıldı. 8 Mart 2023 tarihinde, HSV Anadolu yakası şubesinde, Doç. Dr. Aynur Görmez tarafından, 10 öğrencinin katıldığı 120 dakikalık bir seminer oturumu düzenlendi. 14 Haziran 2023’te de yine Doç. Dr. Aynur Görmez tarafından, içlerinde doktor, hemşire, ebe, diş hekimi ve ergoterapist olan toplam 12 sağlık profesyoneline 120 dakikalık seminer sunuldu.
Oturumlarda katılımcılardan alınan geri bildirimlerde gerek öğrenci gerekse profesyonellerin otizmli bireylerle ilgili farkındalıklarının arttığını, sağlık hizmeti sunumunda OSB’ye özgü gereksinimler hakkında edindikleri bilgilerin klinik pratiklerine olumlu katkı sağlayacağını ve bu grup hastalarla ilgili yaşanan zorluklarda İMÜ Prof Dr Süleyman Yalçın Göztepe Şehir Hastanesi Otizm polikliniğinden destek alabileceklerini öğrenmekten memnuniyet duyduklarını dile getirdiler.
Sağlık hizmetleri kullanıcısı olarak otizmli erişkinlere karşı farkındalığı arttırmaya çalıştığımız bu projenin daha geniş katılımlı ve özelleşmiş profesyonel gruplarda tekrarlanması ve devam ettirilmesi, hem otizmli bireylerin nitelikli hizmet alabilmesi hem de sağlık profesyonellerinin nitelikli hizmet sunabilmesi açısından fayda sağlayacaktır.
