Postür; vücut segmentlerinin hizalanması, aynı zamanda vücut bölümlerinin birbirleri ile ilişkili biçimdeki duruş şekli ve duruş vaziyetini ifade eder. Bir başka deyişle, vücudun her hareketinde eklemlerin aldığı pozisyonların birleşimi postür olarak tanımlanmaktadır ve önemli bir sağlık göstergesi olarak kabul edilmektedir. Postür, kişinin fiziksel ve ruhsal durumunu tüm yaşamı boyunca etkileyen önemli etkenlerden biridir.
Fizyolojik ve biyomekanik yönden iyi postür, minimum çaba ile vücutta maksimum yeterliliği sağlayan duruştur. Vücudun görünüşü güzel, duruş ve dengesi iyi, eklemler üzerindeki zorlanması az, organların yeterli ve düzgün çalışabilmelerini sağlayan, kişinin kendini yormadan gevşek olarak aldığı bir postürdür. Vücudun maksimum yeterlilikte kullanımı, stres ve incinmelerin mümkün olduğunca minimum düzeyde tutulmasından da anlaşılmaktadır. Yani vücut düzenini oluşturan sistemlerin en iyi ve en verimli şekilde kullanılmasıdır. Doğru postürde, omurga normal eğrilik ve açılarında, bacak kemikleri ise, ağırlık taşımada ideal bir duruş ve düzgünlükte olmalıdır.
Fizyolojik ve biyomekanik yönden kötü postür ise kişiler için yetersiz bir postür olarak kabul edilir. Vücudun farklı kısımlarının birbirleriyle olan hatalı ilişkisidir. Amaca tam olarak hizmet edemez, ayrıca kasların gereksiz miktarda kasılmasına ve vücut dengesinin bozulmasına sebep olur. Kötü postürün görünüşü güzel olmayıp, ister hareket yapmak, ister bir hareketi devam ettirmek için olsun gerekenden fazla kasılma olması, hem hareketin hem de postürün yetersizliğine ve gereksiz enerji harcanması ile yorgunluğa neden olur. Kötü postürün biyomotorik özellikleri de negatif yönde etkilediği görülmektedir. Ayrıca vücut simetrisinin bozuk olması kasları, kemik ve diğer yapıları aşırı çalıştırarak ciddi problemlere neden olmaktadır.
Vücuttaki dengeyi sağlayan kasların zayıflaması ve kısalması sonucu vücutta asimetri ve beraberinde birçok sağlık problemini de meydana getirmektedir. Kardiyovasküler ve solunum yolu hastalıkları, eklemlerin erken aşınması, aşırı omurga deformiteleri, iç organların işlev bozukluğu ve performansının azalması ile karşılaşılabilir. Çocuklarda ve yetişkinlerde yapılan bazı hareketlerin sürekli tekrarı, hareket içeriği, duruş alışkanlıkları, tek taraflı yapılan antrenman yüklenmeleri, kemik ve eklemlerde bozukluğa, güç ve esneklik kaybına, denge-motor koordinasyonundaki değişim ve bozulmalara sebep olup, fiziksel yapının simetrisini etkileyerek postürü bozabilmektedir. Bunun yanı sıra postürün devamlılığını sağlayan yer çekimine meydan okuyan kaslarda meydana gelen kuvvet eksikliği ve kısalma, vücutta bir takım asimetri yaratıp beraberinde birçok sağlık problemine yol açabilir.
Epidemiyolojik çalışmalar, gençlerde fonksiyonel bozukluğa bağlı kas iskelet sistemi problemlerinin oldukça yaygın olduğunu ortaya koymuştur. Motor aktivitenin gençlerin gelişimleri üzerindeki önemi, özellikle günümüz koşullarında daha da artmıştır. Gelişmekte olan teknoloji, insanların hayatlarını kolaylaştırıyor gibi görünse de, aslında hareket etmeyen, oturan bir hayat döngüsü içerisine hapsolmuş bir insan topluluğu ortaya çıkarmaktadır. Sedanter bir yaşam tarzını benimseyen gençler, boş vakitlerini masa başında bilgisayar önünde değerlendirmekte ve kısa mesafelerde bile ulaşım araçlarını kullanmaktadır bu da çocukluk yıllarından itibaren sağlık problemlerine neden olmaktadır. Oysa gençlerin sağlıklı gelişimi için doğru ve disiplinli bir şekilde hareket etmeye ihtiyaçları vardır. Çocukluk çağının ilk safhalarından itibaren yapılan doğru ve düzenli aktiviteler kemik yapıların gelişimi açısından önemli olup, omurların doğru hizalanması ve sonuç olarak postür bozukluğunun önüne geçilmesi için gereklidir.
Postür düzeltici egzersizler, vücut postürü olarak alışkanlıkların değişimine yardımcı olmaktadır. Özellikle masa başı çalışıp ve oturak hayatı yaşayan insanlar, 20-30 dakikada bir, postür düzeltici egzersizleri yapmalıdırlar.
Biz de bu projede sağlık eğitimi almakta olan üniversiteli gençlerindoğru duruş (postür) bilgilendirilmesi, postürün öneminin anlatılması ve düzgün bir omurga duruşu için yapılması gereken egzersiz ve aktiviteleri öğretmeyi hedefledik. Bu maksatla Hayat Sağlık ve Sosyal Hizmetler Vakfı (HSV) ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliğinde “Sağlık eğitimi alan gençlerin postür farkındalıklarının artırılması” başlıklı bir sosyal sorumluluk projesi protokolü imzaladık.
Projenin birinci ayağında Hayat Sağlık ve Sosyal Hizmetler Vakfı’nın sosyal medya hesabı aracılığı ile sağlık alanında eğitim alan öğrencilerle birlikte sağlık hizmeti sunan profesyonellere seminer duyurusu yapıldı. 9-16 ve 23 Aralık 2023 tarihlerinde, HSV Anadolu yakası şubesinde, Doç. Dr. Yasemin Yumuşakhuylu tarafından, sağlık eğitimi alan öğrenci ve içlerinde doktor, fizyoterapist, diş hekimi ve ergoterapist olan sağlık profesyonellerinin katıldığı bir seminer oturumu düzenlendi. Seminer sonrasında ise Ar. Gör. Dr. Cihat Kurt tarafından katılımcılarla birlikte uygulamalı postür egzersizleri yapıldı. Program sonunda katılımcılara ev egzersiz programı basılı şekilde verilerek mutlaka düzenli egzersiz yapmaları vurgulandı.
Sonuç
Sağlık alanında öğrenim gören üniversite öğrencilerine yönelik planladığımız postür farkındalığının artırılması ve egzersiz eğitimine ilgi ve katılım oldukça yüksekti. Gençlerin duruşlarını düzeltmede ilk adım olan ‘farkındalık’larını kazandıklarını ve öğretilen düzenli duruş kontrolleri, basit egzersizler ve ergonomik önlemlerle duruş alışkanlıklarını iyi yönde geliştireceklerini umuyoruz. İlerleyen tarihlerde daha geniş katılımlı ve daha uzun erimli projelerle sağlık alanındaki öğrencilerin postür farkındalığının artırılması ve egzersiz eğitimine yönelik çalışmaların devam etmesi faydalı olacaktır.
